Profiel Anders Breivik: 'Ik ben een rustig type, en behoorlijk tolerant'

Op vrijdag 22 juli, om 12.51 uur, zet Anders Behring Breivik een punt achter zijn 2083 ­- A European Declaration of Independence, een 1.518 pagina's tellend boekwerk dat na zijn gruweldaden op internet is terug te vinden, en waaraan hij drie jaar werkte.

 'Ik geloof dat dit mijn laatste bijdrage is', waarna hij tekent als 'Andrew Berwick, Justiciar Knight Commander, lid van de Noorse en Europese Orde der Tempeliers.' 22 juli is 'dag 82' in het boek van Breivik, de dag van 'een alles of niets-scenario', de dag 'van zijn verkleedpartij'. 'Het zou wel te gek zijn als mensen heel erg verbaasd zouden zijn.'

Autobom
Twee uur later gaat er een autobom af in Oslo, waardoor zeven mensen omkomen en bijna honderd gewonden vallen. Op het eiland Utoya schiet hij die vrijdagmiddag 86 mensen, voornamelijk jongeren, dood. 

Alles gaat kalm, weloverwogen, angstaanjagend koel en gecalculeerd, zeggen ooggetuigen. Op een vage foto is Breivik te zien, vlak bij het water, met om hem heen lichamen, in alle rust mikkend op een zwemmende jongen.

In het manifest omschrijft hij zichzelf: 'Ik ben een rustig type, en behoorlijk tolerant over de meeste zaken.' Over zijn karaktereigenschappen schrijft hij: 'Optimistisch, pragmatisch, ambitieus, creatief en hardwerkend.' En: 'Ik ben een extreem geduldig en erg positief ingesteld individu. Ik heb duidelijk mijn methodes aangepast de afgelopen jaren en nu ben ik gedreven door idealistische doelen voor mijn landgenoten en alle Europeanen.'

Boodschap
Alles wat Breivik wilde zijn, dacht, was of meemaakte, vond hij blijkbaar de moeite waard om te delen. Herhaaldelijk beklemtoont hij in het manifest het belang dat zijn boodschap wordt verspreid, en hoe dat het beste kan. Die boodschap is gericht tegen het marxisme en de 'islamitische kolonisatie van Europa door demografische oorlogsvoering'.

Op de dag van zijn massamoord plaatste hij op YouTube een film waarin hij 12 minuten lang uithaalt naar islam, marxisme en multiculturaliteit. Breivik is in de video te zien, gekleed in duikerspak en met een automatisch wapen in de aanslag.

Net als het document is de film, die hij al in februari opnam, doordrenkt van verwijzingen naar kruisridders uit de Middeleeuwen. Op het laatste beeld van het inmiddels verwijderde filmpje staat een geharnaste ridder klaar om met een zwaard uit te halen.

Tempeliers
Breivik spreekt bewonderend over de Orde van de Tempeliers, een monnikenorde uit de 12de en 13de eeuw die feitelijk een ridderorde was en zich met kruistochten bezighield. Hij is lid van Pccts (Pauperes commilitones Christi Templique Solomonici), vrij vertaald: soldaten van Christus en de Tempel van Solomon.

Ook heeft hij accounts op Facebook en Twitter, al blijft dat beperkt tot één tweet op 17 juli, met een citaat van de Engelse filosoof John Stuart Mill: 'Eén persoon met een geloof is even sterk als de kracht van honderden die alleen belangen hebben.'

Op Facebook laat hij weten een grote voorkeur te hebben voor de muziek van Armin van Buuren, vooral met de sacrale zang van Audrey Gallagher. Hij plaatst vele video's op 17 en 18 juli. In de clip van The Sound of Goodbye van Armin van Buuren is een groot meer te zien, waarin een naakte vrouw haar ondergang tegemoet gaat. Sometimes the sound of goodbye is louder than any drumbeat.

Geert Wilders
In het manifest schrijft hij voor de Russische president Poetin veel bewondering te hebben, en dat hij Geert Wilders graag een keer zou willen ontmoeten. Het is niet de enige keer dat Nederland wordt genoemd in zijn boekwerk. Ayaan Hirsi Ali verdient in zijn optiek de Nobelprijs voor de Vrede. Ook heeft hij het over cartoonist Gregorius Nekschot en over de moord op Theo van Gogh.

Zeer lang van tevoren heeft hij zijn daden voorbereid. Hij schrijft over verschillende fases die hij moet doorlopen, van het onderzoeken naar het daadwerkelijk maken en ontwikkelen. Van explosieven weet hij alles, en hij is uiteindelijk in staat om twintig soortgelijke aanslagen te plegen. Zijn manifest is een weerslag van zijn zoektocht naar het goede materiaal, ook voor zijn wapens. Hij beschrijft hoe hij zich traint, hoe hij beschermende kleding en politie-insignes koopt. Hij verstopt de goederen in een waterdichte koffer, begraven diep in de Noorse bossen.

Hij transformeert tot een man die totaal is geobsedeerd door wat uiteindelijk een onbeschrijflijke reeks gruweldaden zou worden.
Pas echt operationeel wordt hij blijkbaar vanaf 2 mei van dit jaar, 'dag 1' die zou leiden tot 'dag 82'. Als dekmantel heeft hij in het voorjaar in Asta al een grote rode schuur gehuurd, die zijn bomlaboratorium wordt. Een appartement heeft hij in Rena, 7 kilometer verderop. Op 18 mei 2009 heeft hij Breivik Geo­farm opgericht, organisatienummer 994089269. Met dit teeltbedrijf zal hij zich onder meer specialiseren in suikerbieten en meloenen.

Sociaal leven
Niemand heeft in de gaten wat hij voorbereidt. Hij lijkt een normaal sociaal leven te leiden, met zijn ­beste vrienden gaat hij op stap. Relaties met vrouwen mijdt hij ­- die zouden 'de operatie' ondermijnen.

Breiviks ouders scheiden als hij 1 jaar oud is. Zijn moeder Wenche is verpleegster, zijn vader Jens een diplomaat die eerst op de Noorse ambassade in Londen en later in Parijs is gestationeerd. Hij heeft één zus, twee stiefzusters en twee stiefbroers.

Jeugd
Zijn jeugd vindt hij allesbehalve negatief. Hoewel hij bij zijn moeder woont, heeft hij alle gelegenheid zijn vader te ontmoeten. Zijn stiefvader is een voormalige militair, die nu vooral bij hoeren in Thailand rondhangt, noteert Breivik.

Het is een liberaal Noors middenklasse milieu, met een lichte politieke voorkeur voor de Arbeiderspartij.

Op zijn 12de komt Breivik in de hip­hop-beweging van Oslo terecht: de West Side, een stuk braver dan de meer gewelddadige East Side. Tot zijn 15de spuit hij zijn 'tags' en 'pieces' overal op de muren: 'Morg', 'Wick' en 'Spok'.

In die wereld, in 'mijn kwetsbare jaren', wordt hij geconfronteerd met gewelddadige botsingen, vechtpartijen met moslimbendes, verkrachtingen, die hij ziet of waarvan hij hoort. Zijn eigen verwondingen komen niet verder dan een gebroken neus.

Ommekeer
Of deze vijandige atmosfeer bepalend is geweest voor de ommekeer in zijn politieke denkbeelden, is niet helemaal duidelijk. Wel 'breekt' hij met de hiphopbeweging en wordt hij actief in de politiek. In 1999 wordt hij lid van de rechts-populistische Vooruitgangspartij FrP. Van 2004 tot 2006 is hij lokaal verantwoordelijk voor de jongerenafdeling.

Maar hij komt erachter dat de politiek niet de manier is 'om het systeem te veranderen'. Hij doelt daarbij vooral op zijn afschuw van de islamisering en de multiculturele samenleving.

Nergens in het document druipt de haat ervan af, tegen bijvoorbeeld de Arbeiderspartij of tegen minister-president Jens Stoltenberg.

Schietclub
De 1.83 grote blonde Noor is lid van de Oslo Schietclub, heeft wapenvergunningen, maar lijkt zelfs op de door hem verspreide foto's niet op een man met een krankzinnige missie. Veel meer is een man te zien, die blij is dat hij zichzelf kan verkleden, trots is dat hij met computerspelletjes uit de weg kan, buitengewoon actief is op de financiële markten en de wereld oproept tot een Conservatieve Revolutie.

De laatste week verloopt voor hem geordend. Op Dag 78 drinkt hij vier grote proteïne-shakes, hij vindt dat hij hard heeft gewerkt aan de voorbereidingen en gaat uit eten in een duur restaurant ('yummy'). Op Dag 80 staat hij om half twee 's ochtends op om zijn film te uploaden, gooit alle spullen in zijn huurauto, en gaat eten. De volgende dag rijdt hij in elf uur naar het Noorse plaatsje Kautokeino, om daar in een goedkoop hotel te logeren.

Dag 82, de dag van de aanslag en massamoord, bedenkt hij zich nog om zijn financiële relaties te contacteren, per e-mail. Hij overdenkt bovendien dat mensen die zijn manifest lezen, moeten bedenken dat de hele operatie ook wel in dertig dagen had gekund, in plaats van meer dan tachtig dagen, zoals hij heeft gedaan. 'Het oude gezegde klopt: als je iets goed gedaan wilt hebben, moet je het zelf doen.'

Terrorist
Tenslotte staat hij stil bij wat agenten zullen denken als ze in de dagen na zijn daad zijn gangen napluizen. 'Ze zouden misschien wel het vreemde idee hebben dat ik een terrorist zou zijn.'

Op dezelfde dag wordt hij gearresteerd. Hij heeft inmiddels bekend. Over zijn daden heeft hij volgens zijn advocaat gezegd dat ze gruwelijk zijn, maar noodzakelijk.